Mise En Scène là một khía cạnh quan trọng không thể thiếu trong nghệ thuật điện ảnh. Chúng không chỉ bao gồm việc tạo nên bối cảnh hấp dẫn cho phim mà còn là ngôn ngữ riêng của điện ảnh thông qua ống kính máy quay. Vậy Mise En Scene là gì? Những yếu tố nào tạo nên một Mise En Scene chất lượng và đáng nhớ? Tiếp tục theo dõi để hiểu rõ hơn về sức mạnh của mise en scène trong điện ảnh.
- Mise En Scene là yếu tố quan trọng đối với điện ảnh
Mise En Scene là gì?
Trong điện ảnh, Mise En Scene không chỉ là bố cục, ánh sáng và những chi tiết nhỏ mà còn là ngôn ngữ riêng biệt của đạo diễn, là cách họ kể câu chuyện và truyền tải đến người xem. Vậy Mise En Scene là gì?
Mise En Scene là một thuật ngữ chỉ những thứ ở trước máy quay, bao gồm bối cảnh, ánh sáng, diễn viên và cách làm cho khán giả cảm thấy và hiểu rõ hơn về nội dung của câu chuyện. Đây là một thuật ngữ tiếng Pháp với ý nghĩa là “dàn cảnh” hay “sắp xếp cảnh”.
Nguyên bản Mise En Scene được dùng trong lĩnh vực sân khấu nhưng ngày nay thì thuật ngữ này đã trở thành một yếu tố không thể thiếu trong nghệ thuật điện ảnh. Trong những năm 1950, thuật ngữ Mise en Scène bắt đầu xuất hiện trong lĩnh vực phê bình phim, đặc biệt là tại Pháp, thông qua các nhà phê bình và tạp chí điện ảnh nổi tiếng Cahiers du Cinéma. Mise en scène không đơn thuần là việc đặt đồ vật và con người lên sân khấu hay màn ảnh mà còn liên quan đến cách chúng ta thấy và hiểu mọi thứ.
Tham khảo thêm: Montage là gì? Phần “hồn” của nghệ thuật điện ảnh
Tại sao Mise En Scene quan trọng khi làm phim?
Mise en scène giúp khán giả cảm nhận một câu chuyện không chỉ thông qua qua lời thoại mà còn qua cách mọi thứ được sắp xếp và tổ chức trên màn ảnh. Qua việc chọn lựa ánh sáng, bố cục, và sự tương tác giữa diễn viên, đạo diễn có thể làm nổi bật hay che giấu các yếu tố để tạo nên một không khí đặc biệt cho câu chuyện.
Nhà biên kịch Anna Klassen đã đánh giá về Mise En Scene là “Nó lấp đầy những chi tiết tường thuật mà chỉ đối thoại thì không thể”. Cốt lõi là, nếu muốn câu chuyện của bạn nổi bật và ấn tượng thì Mise en Scene là chìa khóa để mở cánh cửa ấy. Kỹ thuật này cho thấy sự hiểu biết sâu sắc về chủ đề của người làm phim và đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối khán giả với thế giới bạn muốn chia sẻ.
6 yếu tố quan trọng của một Mise En Scene là gì?
Mise En Scene là sự hiểu biết sâu sắc về cách tạo ra một không gian trực quan và giúp khán giả kết nối dễ dàng với thế giới trong phim. Dưới đây là 6 yếu tố quan trọng của một Mise En Scene mà không phải ai cũng biết.
1. Bố cục
Bố cục là nền tảng của Mise En Scene, đại diện cho cách sắp xếp mọi thứ trong khung hình. Đây là cách tô điểm và phối hợp mọi yếu tố trong khung hình để truyền đạt thông điệp một cách mạch lạc và sâu sắc. Bố cục đặt ra loạt câu hỏi: “Những đồ vật được đặt ở đâu và tại sao?”, “Con người đứng ở vị trí nào và tại sao”.
- Nơi diễn viên đứng không chỉ ảnh hưởng đến góc nhìn mà còn tạo ra không khí và mối quan hệ giữa họ.
- Các đạo cụ không chỉ làm phong phú không gian mà còn nói lên về ngữ cảnh và tình huống.
- Việc chọn lựa giữa không gian đối xứng và không đối xứng ảnh hưởng đến cảm nhận của khán giả về sự cân đối và sự không đồng đều. Điều này có thể tạo ra cảm giác ổn định hoặc hỗn loạn.
2. Bối cảnh
Bối cảnh không chỉ đơn giản là nơi câu chuyện diễn ra mà còn tương tác với tâm trạng cảnh quay. Sự khéo léo trong việc sử dụng bối cảnh giúp Mise En Scene không bị rời rạc mà trở thành tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh.
- Không gian không chỉ định hình cảm nhận về một địa điểm cụ thể mà còn thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố trong khung hình. Sự lựa chọn cẩn thận về không gian có thể tạo ra cảm giác thoải mái, chật chội, hay hoang sơ.
- Thời gian thể hiện thời điểm câu chuyện diễn ra và ảnh hưởng đến tâm trạng của khung hình. Sự chuyển động của ánh sáng qua các cảnh có thể đánh dấu sự thay đổi trong thời gian và tạo ra sự hiểu biết về cấu trúc thời gian của câu chuyện.
3. Đạo cụ
Đạo cụ là những chi tiết nhỏ nhưng đóng một vai trò lớn trong Mise En Scene. Chúng tạo nên không gian sống động và giúp khán giả hiểu rõ hơn về nhân vật và tình huống. Việc sáng tạo và chọn lựa đạo cụ có thể làm nổi bật sự giàu có và độ phức tạp của câu chuyện. Ví dụ như một bức tranh cũ, một chiếc đồng hồ đeo tay hay một quyển sách đều có thể mở cửa sổ tâm hồn của nhân vật ra khán giả.
4. Diễn viên
Diễn viên không chỉ là những người nói lời thoại mà còn là những yếu tố sống động trong Mise En Scene. Cách diễn viên đặt chân, tư thế cơ thể, khuôn mặt, ánh mắt và những cử chỉ nhỏ có thể truyền đạt tới khán giả nhiều thông điệp về tính cách và tâm lý của nhân vật. Cách họ tương tác với không gian xung quanh bao gồm việc sử dụng đồ đạc, chạm vào các vật thể xung quanh cũng đều phản ánh sự phát triển của câu chuyện.
5. Trang phục
Trang phục đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng và phản ánh tính cách, đặc điểm và vị trí xã hội của nhân vật trong Mise En Scene. Thông qua cách diễn viên được khoác lên mình những bộ trang phục cụ thể, khán giả có thể nhận thức rõ hơn về bản chất của nhân vật và cảm nhận được bối cảnh xã hội, thời đại hay thậm chí là tâm lý tình cảm của họ.
Ví dụ, một nhân vật có thể chọn mặc trang phục lịch sự và thanh lịch để thể hiện tính cách nghiêm túc và chín chắn. Ngược lại, trang phục vô tư và sáng tạo có thể phản ánh tính cách sáng tạo và không giới hạn. Hay một nhân vật mặc đồ sang trọng có thể gợi nhớ đến đẳng cấp cao trong xã hội trong khi trang phục giản dị phản ánh sự khiêm tốn hoặc vị trí thấp hơn trong bậc xã hội.
6. Ánh sáng
Ánh sáng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên cảm xúc và không khí của Mise En Scene. Cường độ, hình dạng và màu sắc của ánh sáng có thể thay đổi cảm nhận của khán giả về một cảnh và định hình tâm trạng của câu chuyện. Ví dụ, cường độ ánh sáng cao thường tạo ra một không gian rõ ràng và nổi bật, thể hiện sự rõ ràng và năng động. Ngược lại, ánh sáng yếu tạo ra bóng tối, có thể tạo ra không khí bí ẩn và thích hợp cho các tình huống nặng nề.
Hay ánh sáng chiếu từ trên xuống trong các cảnh quay mà muốn làm nổi bật chi tiết và thể hiện sự nổi bật của nhân vật. Còn ánh sáng từ dưới lên có thể tạo ra một không gian kỳ bí, thậm chí là kinh hoàng và thường được sử dụng trong các thể loại kinh dị hoặc kịch tình căng thẳng.
Tham khảo thêm: 11 Kỹ Thuật Chuyển Cảnh Cơ Bản Nhất Trong Dựng Phim
Ai là người quyết định Mise En Scene trong sản xuất phim?
Trong quá trình sản xuất phim, việc quyết định về Mise en Scène không chỉ là trách nhiệm của một người duy nhất, mà là kết quả của sự hợp tác chặt chẽ giữa nhiều bộ phận khác nhau. Tuy nhiên, người chịu trách nhiệm chủ yếu cho việc này thường là đạo diễn, người đứng đầu đoàn làm phim. Nguyên nhân bởi vì đạo diễn người có tầm nhìn tổng thể về dự án, định hình không gian, ánh sáng và cảm xúc của từng cảnh. Họ quyết định cách mà các yếu tố Mise en Scène kết hợp để tạo ra ấn tượng mong muốn.
Bậc thầy của Mise En Scene là ai?
Wes Anderson được xem là một bậc thầy của Mise en Scene – Nghệ thuật sắp đặt không gian và yếu tố trong khung hình. Hình ảnh của ông như “phù thủy” tạo ra thế giới điện ảnh độc đáo và không thể nhầm lẫn.
Phong cách Mise en Scene của Wes Anderson mang đậm tính cá nhân, chủ yếu nằm ở cách ông sắp đặt không gian, cách diễn xuất đến cách bố trí vật dụng trong cảnh. Sự cân nhắc tỉ mỉ đến từng chi tiết đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, vừa cụ thể nhưng lại nhẹ nhàng và hài hước.
Ví dụ cụ thể
“The Grand Budapest Hotel” (Khách Sạn Grand Budapest) của Wes Anderson đã sử dụng xuất sắc kỹ thuật Mise en Scene. Trong phim, Wes Anderson sử dụng bố cục hình chữ nhật và màu sắc độc đáo để tạo ra một thế giới đầy ấn tượng. Các cảnh quay được xây dựng với sự chính xác đến từng chi tiết, từ trang trí nội thất đến trang phục nhân vật, tất cả đều tạo nên một hình ảnh thị giác độc đáo và bắt mắt.
Wes Anderson thường xuyên đặt các nhân vật và đối tượng chính giữa khung hình, làm tăng cường sự chú ý đối với chúng. Sự sắp xếp này không chỉ là để truyền đạt thông điệp mà còn tạo ra một cái nhìn trực quan đặc biệt.
Trong phim, Anderson cũng sử dụng cấu trúc khung hình để tạo ra các lớp câu chuyện và thời kỳ khác nhau. Các cảnh chuyển động được thiết kế một cách có chủ đích, tăng cường tính nhất quán và thú vị của câu chuyện. Đồng thời, mỗi cảnh đều được ánh sáng một cách độc đáo, thể hiện sự khéo léo trong việc tận dụng ánh sáng để làm nổi bật các yếu tố quan trọng.
3 bộ phim nổi tiếng với cảnh Mise En Scene đáng nhớ nhất
Citizen Kane
Trong đoạn hồi tưởng về thời thơ ấu của Charles Kane, đạo diễn Orson Welles đã tạo nên một cảnh Mise en Scene ấn tượng. Bố cục và độ sâu của không gian được xem xét kỹ lưỡng khiến cho khán giả được chứng kiến Kane chơi đùa trong tuyết giữa những người lớn đang tranh cãi về tương lai của cậu ấy. Cảnh quay này sử dụng tiêu điểm sâu, mọi thứ trong khung hình được lấy nét cùng một lúc, tạo ra sự chú ý và ấn tượng mạnh mẽ.
The Graduate
Đạo diễn Mike Nichols thông minh trong việc sử dụng trang phục để truyền tải thông điệp trong bối cảnh sai lầm của bộ phim. Khi chúng ta bắt gặp bà Robinson tại khách sạn Taft, chiếc áo khoác lông thú in hình động vật mà bà mặc không chỉ là một trang phục mà còn là biểu tượng làm nổi bật vai trò của bà như một kẻ săn mồi, tạo nên một hình ảnh mạnh mẽ và độc đáo.
Amélie
Đạo diễn Jean-Pierre Jeunet đã khéo léo sử dụng thiết kế sản xuất để thể hiện tính cách độc đáo của Amélie. Phòng ngủ ấm áp và kỳ lạ của cô tạo ra một không gian thị giác độc đáo, làm cho khán giả cảm nhận được tính tích cực và vui tươi của nhân vật. Mise en Scene trong Amélie không chỉ là cách sắp xếp không gian, mà còn là ngôn ngữ thị giác tinh tế, làm tăng cường hiệu quả của câu chuyện.
Thông tin trên đã giải đáp chi tiết Mise En Scene là gì cũng như những yếu tố quan trọng quyết định đến chất lượng của một Mise En Scene. Không chỉ giới hạn trong việc sắp xếp các yếu tố như ánh sáng, trang phục, và đồ họa, Mise En Scene còn là nền tảng cho sự diễn xuất, âm nhạc và mọi yếu tố khác nhau nhằm tạo ra một tác phẩm điện ảnh hoàn chỉnh và đậm chất nghệ thuật. Tham khảo thêm những thông tin khác về vũ trụ điện ảnh tại filmmaking.vn.
