Kim Tự Tháp Freytag là cấu trúc viết kịch bản được nhiều biên kịch, đạo diễn nổi tiếng ưa chuộng. Cấu trúc này tạo ra một dòng chảy tự nhiên và hấp dẫn, giúp người đọc hoặc người xem dễ theo dõi và hiểu câu chuyện. Vậy bạn biết gì về cấu trúc này? Mô hình kim tự tháp Freytag là gì? Cách áp dụng mô hình này để tạo nên câu chuyện hoàn chỉnh và cuốn hút?
- Kim Tự Tháp Freytag được sử dụng rộng rãi trong nghề biên kịch
Kim tự tháp Freytag là gì?
Đối với những nhà biên kịch phim thì cấu trúc ba hồi hay Freytag’s Pyramid và cấu trúc năm hồi không còn xa lạ gì. Bởi vì những cấu trúc này đều là những cấu trúc phổ biến được áp dụng đối với việc viết kịch bản. So với cấu trúc ba hồi thì cấu trúc dạng mô hình kim tự tháp không phổ biến bằng nhưng đây cũng là một cấu trúc được đánh giá cao. Vậy kim tự tháp Freytag là gì?
Kim tự tháp Freytag (Freytag’s Pyramid) là cấu trúc chia cốt truyện ra thành năm phần riêng biệt. Được biết đến còn với tên gọi tam giác Freytag, nó là một biến thể của cấu trúc năm hồi mà người kể chuyện đã sử dụng qua nhiều thế kỷ.
Freytag’s Pyramid bao gồm năm giai đoạn chính là:
- Hành động giới thiệu ( Introduction)
- Hành động gia tăng (Rising Action)
- Cao trào ( Climax)
- Hành động rơi xuống (Falling action)
- Giải quyết (Resolution)
Ai đã phát minh ra Kim tự tháp Freytag?
Cấu trúc tháp Freytag có nguồn gốc từ hai tác phẩm của thế giới cổ đại: Poetics của nhà triết gia Hy Lạp Aristotle, trong đó ông mô tả cấu trúc ba màn giống như một hình tam giác; và “Ars Poetica” của nhà thơ Horace, mở rộng cấu trúc kịch thành năm màn. Nhiều câu chuyện huyền thoại và tác phẩm của William Shakespeare tuân theo mô hình năm màn này.
Mô hình Kim tự tháp Freytag lần đầu tiên được định nghĩa rõ ràng bởi nhà viết kịch và tiểu thuyết gia người Đức Gustav Freytag. Ông là người đầu tiên mô tả chi tiết về cấu trúc này trong tác phẩm “Die Technik des Dramas” (Kỹ thuật diễn kịch), được viết vào thế kỷ 19. Trong cuốn sách này, Freytag giới thiệu cấu trúc câu chuyện năm màn, được biết đến sau này như Kim tự tháp Freytag. Mô hình này đã trở thành một công cụ quan trọng cho những người làm việc trong lĩnh vực biên kịch, tiểu thuyết và viết kịch.
Cốt truyện của Kim tự tháp Freytag
Trong cấu trúc kim tự tháp của Gustav Freytag, đoạn giới thiệu tới đoạn kết, mỗi phần đều đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và giữ chú ý của người đọc. Dưới đây là chi tiết về 5 phần và nhiệm vụ của từng phần:
- Cấu trúc Kim Tự Tháp Freytag
1. Hành động giới thiệu ( Introduction)
Phần giới thiệu hay Màn I của Kim tự tháp Freytag chính là nơi câu chuyện bắt đầu. Tại đây, chúng ta được dẫn vào thế giới của câu chuyện, nơi bối cảnh, thời gian, và địa điểm được thiết lập. Nhân vật chính và mối quan hệ giữa họ cũng được giới thiệu. Phần này thường chứa một sự kiện thú vị hoặc một yếu tố kích động, gọi là lực lượng thú vị, để gợi lên xung đột chính của câu chuyện.
2. Hành động gia tăng (Rising Action)
Màn II, hay phong trào đang trỗi dậy là nơi câu chuyện bắt đầu phát triển và xây dựng hướng đi của các nhân vật chính. Chướng ngại vật xuất hiện, tạo thêm khó khăn trên con đường của họ khi họ cố gắng đạt được mục tiêu. Sự xuất hiện của những nhân vật mới, kèm theo những thách thức và kẻ thù, làm tăng độ phức tạp và căng thẳng.
3. Cao trào ( Climax)
Màn thứ ba đưa chúng ta đến đỉnh điểm của câu chuyện, nơi sự kiện chính đạt đến mức độ cao nhất. Đây là bước ngoặt quan trọng, tiên đoán cho số phận của nhân vật chính và chuỗi sự kiện quan trọng dẫn đến thành công hoặc thất bại.
4. Hành động rơi xuống (Falling action)
Màn IV là giai đoạn hành động sa ngã, nơi những hậu quả của cuộc xung đột giữa nhân vật chính và nhân vật phản diện bắt đầu rõ ràng. Các yếu tố bên ngoài do lựa chọn của nhân vật chính gây ảnh hưởng đến họ và chuẩn bị cho hồi kết.
5. Giải quyết (Resolution)
Màn cuối cùng, hay “đoạn kết,” là thời điểm mà câu chuyện đạt đến điểm dừng. Đây có thể là một kết thúc hạnh phúc khi nhân vật chính đạt được mục tiêu, hoặc một kết thúc bi thảm khi họ không thể vượt qua xung đột chính. Đoạn kết tạo nên một khoảnh khắc phấn chấn, khiến khán giả cảm nhận được sự hoàn thiện của câu chuyện.
Tham khảo thêm: Cấu Trúc 3 Hồi Là Gì? Cách Ứng Dụng Trực Tiếp Vào Viết Kịch Bản
Ví dụ về kim tự tháp Freytag
Chúng ta hãy áp dụng cấu trúc Kim tự tháp Freytag vào bộ phim “Inception”, đạo diễn bởi Christopher Nolan:
Màn 1
Ở phần giới thiệu, chúng ta được đưa vào thế giới nguy hiểm và phức tạp của viễn cảnh và giấc mơ. Dom Cobb, nhân vật chính, là một chuyên gia trộm thông tin ẩn mình trong thế giới ngầm, đồng thời chúng ta nhận thức về mục tiêu lớn nhất của anh – được miễn nhiệm khỏi tội giết vợ.
Màn 2
Màn 2 hay phong trào đang trỗi dậy là nơi câu chuyện phát triển khi Cobb và đội ngũ của anh được thuê để thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt – ăn cắp một ý tưởng trong giấc mơ của một người khác. Chướng ngại vật xuất hiện khi họ phải đối mặt với những thách thức và mối đe dọa từ trong và ngoài thế giới mơ.
Màn 3
Màn thứ ba đưa chúng ta đến đỉnh điểm của câu chuyện – khi Cobb và đội ngũ của anh đối mặt với những khó khăn lớn nhất khi xâm nhập vào các tầng sâu nhất của giấc mơ và phải đối đầu với những ẩn số nguy hiểm.
Màn 4
Màn 4 là giai đoạn hành động sa ngã, khi mọi việc bắt đầu trở nên phức tạp và nguy hiểm. Bí mật và sự hiểu lầm nảy sinh, tạo nên bối cảnh cho kết cục đầy tính trào lưu.
Màn 5
Màn cuối cùng là nơi câu chuyện đạt đến điểm dừng. Cobb phải đối mặt với quá khứ và quyết định giữ lại hay chấp nhận sự thật. Kết cục đưa ra một sự giải quyết cho câu chuyện, với sự hòa nhập giữa thế giới thực và giấc mơ.
Những bộ phim nổi tiếng sử dụng cấu trúc kim tự tháp Freytag
Dưới đây là một số bộ phim tiêu biểu sử dụng cấu trúc kim tự tháp Freytag mà bạn có thể quan tâm:
- The Dark Knight (2008): Tác phẩm điện ảnh siêu anh hùng này của Christopher Nolan thường được khen ngợi vì cách diễn đạt câu chuyện phức tạp, với một cao trào đầy kịch tính và hành động mạnh mẽ.
- Inception (2010): Cũng là một tác phẩm của Christopher Nolan, Inception sử dụng cấu trúc kim tự tháp để giữ cho khán giả luôn trong trạng thái căng thẳng và bất ngờ, với những bước ngoặt và cao trào tinh tế.
- The Shawshank Redemption (1994): Bộ phim này, được đạo diễn bởi Frank Darabont, mang lại một câu chuyện về hy vọng và tự do trong ngữ cảnh của hệ thống tù nhân, với một cấu trúc câu chuyện đầy cảm xúc.
- Pulp Fiction (1994): Quentin Tarantino không ngần ngại tận dụng cấu trúc kim tự tháp để kể câu chuyện phi tuyến tính của mình trong Pulp Fiction, với những đoạn kịch điểm và nhân vật độc đáo.
- Forrest Gump (1994): Bộ phim này không chỉ nổi tiếng với diễn xuất xuất sắc của Tom Hanks mà còn với cách câu chuyện được kể từ góc độ đặc biệt và sáng tạo.
Có nên sử dụng cấu trúc kim tự tháp Freytag cho kịch bản hiện đại?
Trong thế giới ngày nay, khi phim ảnh và truyền hình ngày càng đa dạng, câu chuyện trở nên phong phú và đa chiều, câu hỏi đặt ra là liệu cấu trúc kim tự tháp Freytag, được phát minh bởi Gustav Freytag vào thế kỷ 19, có còn phù hợp với kịch bản hiện đại hay không?
Cấu trúc ba màn đã trở thành một tiêu chuẩn trong ngành công nghiệp điện ảnh, giúp tạo ra những bộ phim có đỉnh điểm và hồi kết rõ ràng. Tuy nhiên, mô hình kim tự tháp mở ra một hành trình phức tạp, đặc biệt là với những câu chuyện đòi hỏi sự phát triển chiều sâu và tình cảm đa chiều. Ngoài ra, cấu trúc kim tự tháp Freytag mang lại sự linh hoạt, đặc biệt là trong việc xử lý cao trào. Nếu cốt truyện yêu cầu một sự thay đổi đột ngột hoặc một bước ngoặt quan trọng, kim tự tháp có thể cung cấp không gian cho sự sáng tạo mà không làm mất đi tính logic của câu chuyện.
Một trong những điểm độc đáo của Freytag’s Pyramid là vị trí của cao trào. Nó không chỉ là điểm đỉnh, mà còn là nơi câu chuyện chuyển từ hành động trỗi dậy sang hành động sa ngã. Điều này có thể tạo ra một trải nghiệm độc đáo và góp phần làm giàu nội dung.
Chính vì thế, việc sử dụng cấu trúc kim tự tháp Freytag trong kịch bản hiện đại là một quyết định tùy thuộc vào nội dung và mục đích của câu chuyện. Sự linh hoạt của nó có thể là một yếu tố lợi ích, nhưng đôi khi cũng đòi hỏi sự khéo léo trong việc tích hợp nó vào trong thế giới phức tạp của các bộ phim và chương trình hiện đại.
Tham khảo thêm: Chuyển Thể Là Gì? Tiềm Năng Phim Chuyển Thể Tại Việt Nam
Như vậy, kim tự tháp Freytag không chỉ là một cấu trúc kịch bản đơn thuần mà còn là một công cụ mạnh mẽ để tạo nên câu chuyện hoàn chỉnh và gây ấn tượng. Khi chúng ta nhìn vào cách nó đã được sử dụng trong nghệ thuật kịch bản và văn hóa đại chúng, chúng ta thấy rằng nó không chỉ là một khuôn mẫu cổ điển, mà còn là một phương tiện đa dạng cho sự sáng tạo và thể hiện. Tham khảo thêm các thông tin liên quan filmmaking.vn!
